[Anonim]

Yahudilerde Ölü’lerin hazırlanması ve Gömülmesi.

Doğu ülkelerindeki Yahudilerde ölünün hemen,mümkünse,ölüm günü gömülmesi adetti.Ölenin en yakınları bütün dini ödevlerden ve gömülmeye ait işlerden uzak tutulurlardı.Burdaki düşünce,onların bu acılı anlarında TANRI’ya hamd edebilmeleriydi.

Talmut “Ölü henüz tabut’ta iken kimseye başsağlığı dilenmemelidir” der.Yahudiler ancak ,ölü gömüldükten sonra başsağlığı dilerler.
Yaslı kişiler yanlız bırakılmaz,ama o anda acılarını büsnbütün artıracak sözler de söylenmez.
Yahudilerde ölülerle,Aremice “Hebra Kaddişa”,yani Kutsal birlik mensubu kadın ve erkeklerin ilğilenmeleri eskiden beri adetti.Bunlar ölüyü yatağından alır,soyar,yıkar,kefenlerini giydirir ve tabuta koyarlar.Çoğu zaman cemaatin ileri gelenleri,bu ödevi yerine getirmeyi şeref sayarlar.Bu gönüllü yardımcılar çağrıldıkları zaman hiç vakit geçirmeden koşup gelirlerdi.Sofu Yahudi kadınları sevap olsun diye kendi kefenlerini dikip hazır bulundururlardı.

Ölüler eskiden mezarlıklarda yıkanırdı.Şimdi bu iş için bet ha-metager,yani ölü yıkama evlerinde yıkanmaktadır.Yıkama evde yapılcaksa ,ölü üstü örtülü olarak masa yada teneşir üzerinde maden yada toprak kap’la ilik su ile yıkanılırdı.bunu yaparlarken bu işi yapan Hebra üyesi kişi,şu sözleri söylerdi.

“Çünkü o günde,sizi temiz kılmak üzere sizin için kafaret edilecektir.Rabbin önünde bütün suçlarınızdan temizlenmiş olacaksınız.”
Levililer 16:30

Ölü özenle kurulandıktan sonra (bu arada ölü tamamen örtülüdür )onu kefeni,giydirilirdi.Bu kıyafet herkez için birdi.Tüm bu işler yapılırken ,hiç konuşulmazdı.Sadece Hebra’lar seranominin başında yanlış ve kusurlu bir şey yapmaktan korıunmak için, Dua ederlerdi.
Ölü kefenlendikten sonra sade,beyaz tahtadan yapılı tabuta konur (Eskiden ölü ,doğrudan doğruya toprağa yatırılırdı.)Tabut’un kapanmasından önce ölünün üzerine biraz beyaz toprak yada ince toz serpilir.Yahudilerin Kudüs’ten çıkarılmalarından sonra ,ölülerin yanına bu şehrin toprağından bir tutam koymak adet olmuştu.Bu gün,
günümüzde bu geleneği sürdürenlerde vardır.

GÖMÜLME.
Yahudilerde,cenaze evindeki aynaları örtme,perdeleri sıkı sıkı kapamak adetti.Ölünün yakınları ve dostları,cenaze cemaatine katılma zamanını
sessizce beklerler,bu sırada “inae kutuları dolaştırılarak hasta ziyaretleri ve Hebra’nın çalışmaları için para toplanılırdı.

Doğu Avrupa’da tabutu Hebra’nın adamlarının götürmesi ve bu arada “Sedaka tassil mimmevat”diye seslenerek iane toplamaları adetti.Bu söz Süleymanın Mesellelerinde alınmadır..Sedaka,hem sadıklık,hemde doğruluk ve fakirlere yardım anlamına gelmektedir. Cenaze alayı yola çıkmadan önce 90 ve 91 inci Mezmurlar okunur,

Duy Kavmimin yakarışını,götür bizi temizliğe,ey Yüceler Yücesi denilirdi

Eskiden Yadudiler ölüleri, omuzlarda taşırlardı.Şimdi sadece hahamlar ve Hebra mensupları böyle götürülür.
Ölü arabaya konulacaksa Cenaat arkasından giderdi.Bir Yahudi cenaze alayına girerse,o da birlikte bir kaç adım gider selametle git temennisinde bulunurdu.Yol sinagoğun önünden geçerse,orada biraz durulur,mezmurlar okunurdu.Ölüler sinegoga alınmaz.Sadece Haham başları ve Hahamların ölüleri alınır cenaze sınegogta 7 defa dolaşırdı.

Mezarlıklara varınca geleneklere bağlı cemaatlerde cenaze omuzlara alınır,ölü önce ölülerin konduğu ve yıkandığı binaya alınır,orada haham dua eder ve kalanlar teselli sözleri söyleyerek 90 ve 91 inci Mezmurlar Dua’sı okunur,sonra ölü,hazırlanmış olan mezara götürülürdu.Orada Hebra mensupları onu mezara indirirdi. ve bu arada Danyal Kıtab’ından şu sözler söylenirdi.
“Ve sen git kendi sonuna”.

Ölünün yüzü doğu’ya cevrilir,bu yön,Yaruşalim Tapınağının bulunduğu taraf sayılır,ölüler orada dirileceklerdir.Sonra üç kürek ölünün yada tabutun üzeriğne serpilir ve gene dua edilirdi.Kürek sıra ile elden ele geçerdi.,bu yapılırken doğrudan değil,yere bırakılıp,öyle elden ele dolaştırılırdı.

Eskiden Yahudiler de bu törenlere kadınlar katılmazdı.Şimdi liberal çevreler dışında da kadınlar buna katılmaktadırlar.Cenazeye çiçek koymak pek hoş görülmezdi.Bununla birlikte şimdi çiçeklere izin verilmektedir.

Mezarlikta cemaat,ölenin yakınlarına başsağlığını şu sözlerle dilerlerdi.

“Her yerde ve her zaman hazır olan Tanrı Yaruşalim için yas çekenler arasında size de teselli versin.”

Bu sözlerden sonra ,Mezmurlar okunur mezarlıktan çıkılırdı.
Gömme töreninden sonra cemaat’e, yemek vermek adetti.Yaslılar yere yakın otururlardı,yas için gelenlere yemek ikram edilirdi.

Kaynak:
Musa ve Yahudilik
Hayrullah Örs.

[Yazar]

Yazılar