[Armagan]

UKRAYNA’DAN HRİSTİYAN TÜRKLER: URUMLAR VE ONLARIN FOLKLOR ÜRÜNLERİNDEN ÖRNEKLER Dr. Erdoğan ALTINKAYNAK·ÖZET Bu makalede, Ukrayna’nın Azak Denizi kıyılarında yaşayan, Greko-Tatar denilen Hristiyan Türklerden bahsedilmektedir. Urumlar ve Rumeyler olarak bilinen bu topluluklar 1780’li yıllarda Kırım’dan çıkarılarak Ukrayna’ya yerleştirilmişlerdir. Çalışmada bu toplulukların tarihî ve sosyal hayatları ile ilgili bilgi ve Urumların folklor ürünlerinden örnekler verilmektedir. 1780’li yıllarda, II. Katerina döneminde Kırım’dan çıkarılarak önce Ukrayna’nın orta ve kuzey taraflarına yerleştirilen ve daha sonra da kendi irade ve istekleriyle Azak Denizi kıyılarına gelip yerleşen Hıristiyan topluluklar vardır. Ukrayna’nın Azak Denizi kıyılarında, adlarına Greko-[1]Tatar denilen bu insanlar kendi aralarında ikiye ayrılmaktadırlar: Urumlar ve Rumeyler. Greko-Tatarların nüfusu yaklaşık olarak 120 ile 130 bin civarındadır. Bunların % 60-65’i Urum geriye kalanları ise Rumeydir. Bu hesaptan Urum nüfusu yaklaşık olarak 70-80 bin arasındadır. 1780 yılında Kırım’dan çıktıklarında sadece Urum nüfusu 9600, bir ifadeye göre 13.000 civarındadır. Urumların arasına, kendi ifadelerine göre 1821-1825 yılları arasında, Anadolu’nun Trabzon, Giresun, Erzurum ve Kars vilâyetlerinden Gürcistan’ın Tselka bölgesine göçen ve oradan da 1981-1986 yıllarında Kırım, Donetsk ve Dniyepropetrovsk’a yerleşen 2-3 bin kadar Urum da gelip katılmıştır. Bunlardan biri de Kırım Muhtar Cumhuriyeti Meclisi, Dış İlişkiler Komisyonu üyesi Malhazi Arudov’dur. Ruslan Kalacı ve Paşa Kostanov’un söylediğine göre Anadolu’daki yerleşim yerlerinden bazıları şunlar: Beştaş, Beşköy, Tekkilise, Yedikilise, Evreni, Kümbet, Tersun, Santa, İmira, Cinis, Ölenk, Hadit, Karakum, Parmaksız… Sonradan, Anadolu çıkışlı Urumların diyalektleri Kars, Erzurum diyalektindedir. Kırım çıkışlı Urumların diyalektleri ise Kırım Tatar Türkçesindedir. Bir farkla ki, Kırım Tatar Türkçesi’nde ilk hece ‘k’ sesi ‘t’ye dönüşmediği hâlde Urum Türkçesinde ilk hece ‘k’ sesi ‘t’ sesine dönüşmektedir. Bazı Kırım Tatar bilim adamları veya aydınları da Urumların Hristiyan Tatarlar olduğu hususunda görüş beyan etmektedirler. Greko-Tatarlar her sene bahar aylarında çeşitli şenlikler düzenlemektedir. Bunlardan birisi de güreş şenliğidir. Güreş şenliği sadece Kırım dışı Azak kıyılarındaki yerleşim alanlarında değil, Kırım’da da yapılmaktadır. Urumlar üzerine pek çok kişi çalışmıştır. İlminskiy, Garkavets, Ponamerova, Murzakeviç, Kandaraki, Nemeth, Eckman, Çarnışeva, Blau bunlar arasında sayılabilir. Bunların içerisinden Aleksandır Garkavets ve İrina Ponamerova’nın çalışmalarını yakından takip etme imkanımız olmuştur. Her iki araştırmacıya göre de Greko-Tatarları oluşturan topluluklar farklı milletlere mensuptur. Rumeyler Helen ya da Roma bakiyeleri olduğu halde Urumlar Türk soylu halktır. Aleksandır Garkavets tarafından Urumlar üzerine yapılan ve otuz yıl geriye doğru giden derleme faaliyetleri halen makara kasetlerdedir. Garkavets’in Urumlar hakkında yayımlanmış iki kitabı vardır. Bunların birisi sözlük çalışmasıdır ve Urumca-Ukraince sözlüktür.[2] İkinci çalışması ise Urumların tarih ve folklorlarıyla ilgili çalışmadır. Her ikisi de Almaata’da bastırılmıştır. Garkavets’in Urumi Nadazovya adlı eserinden edindiğimiz bilgiye göre Urum Türkçesiyle 18-19. asırlara ait yazılı belgeler de var2. Daha öncesine ait belge ve bilgilerin varlığından rivayet olarak işitip görme imkanına kavuşamadığımız da olmuştur. 1861 yıllı bir dini metinden alınan ve Yunan alfabeli Urumca metin de Alman General Otto Blau ve V. J Grigoroviç tarafından yayınlanmıştır. Greko-Tatar toplulukları, Mariupol şehrinde bir federasyon kurmuşlar. Federasyon başkanı Eski Kırım’daki okul müdiresi Aleksandra İvanovna Protsenko Piçadji’dır. Aleksandra Hanım’ın kendi okulunda Yeni Yunanca dersleri veriliyor. Ayrıca Urum ve Rumey ayırt etmeksizin her kasaba veya şehir okuluna Yunanca öğreten öğretmenlerin görevlendirilmesi de bu federasyon tarafından sağlanıyor. Federasyon öğretmen ihtiyacını Yunanistan’dan gelen öğretmenler veya Yunanistan’a eğitilmeye gönderilen öğrenciler tarafından karşılıyor. Pek çok fikir ve düşünce kulübü de bu çalışmaya destek veriyor. Kırım’dan ayrılarak Azak kıyılarına yerleşen halk, Kırım’ı hiç unutmamış, bunların bazıları ölüm pahasına da olsa (bkz. Karadeniz Büngür Büngür Büngürder türküsü) Kırım’ı terk etmemiştir. Terk edenler de eski köylerinin adını yeni yerleştikleri yerlere vererek en azından hatıralarını yaşatmışlardır. Aşağıda isimleri verilen yerleşim merkezlerinin tamamını Kırım sınırlarında da bulabilmekteyiz. Donetsk, Japaroje ve Dniyepropetrovsk eyaletleri ve bu eyaletlere bağlı başta Mariupol şehri olmak üzere Beşev (Starobeşeva), Manguş, Kermençik, Bagatır, Ulaklı, Karan (Granitne), Laspi, Kamar, Gürdji, Karakuba, Eski Kırım, Andriyivka ve Telmanova da araştırma inceleme, tespit gezileri yapılmıştır. Eski Kırım’da Viktor ve Yelena Akritov ailesi, Polinary Nalça (Çocuk Pola), Arakelon İnna Tarasavna ve daha pek çok kişiye konuk olunmuş ve Urum folkloruna ait malzemeler derlenmiştir. Eski Beşev, Kamar, Bagatır, Granit, Anadol gibi yerleşim yerlerinde derlemeler yapılmış, isimler tesbit edilmiş ve kayda alınmıştır. Yapmış olduğumuz derleme, toplama ve araştırma faaliyetleri neticesinde elde ettiğimiz ürünleri arşivimizde bulundurmaktayız. Şair ve akademisyen Valery Kör’ün Urum Türkçesiyle yazdığı şiirleri Latin alfabesine çevirdik. Valery ile birlikte Viktor Borata cemaatin ileri gelenleri arasında sayılıyor ve Viktor Borata akademisyenliğinin yanı sıra eski bir milli güreşçidir. Şehirler içinde en yoğun nüfus Mariupol’de olup bu şehrin belediye başkanı da Urumdur. Ancak federasyon ile sıkı ilişki içerisinde gözükmektedir. Yunanca ve Urumca yayımlanmış kitaplara çok dikkat edilmeli, çünkü; bunlar ilmî gerçeklere de aykırı kitaplardır. Bu tür kitaplar çok hızlı bir biçimde de yayılabiliyor. Bu kitapların merkezi Donetsk şehridir. Kamar’da Viktor Perikop, Maşa Ölmezova’dan türküler (91 yaşında) ve 71 yaşındaki Anya Ölmezova’dan da Aşık Garip ve Arzu ile Kamber hikayesinden bölümler derledik. Urumlara Yunanistan veya Türkiye’den kendileri hakkında araştırma yapmaya gelen insanların olup olmadığı yolundaki sorularımıza aldığımız cevap ilginçtir. Yunanistan’dan gelenleri anlayamadıkları, çünkü onların dilini bilmedikleri, Türkiye’den gelenlerle de Yunanistan’dan gelenler gibi tercüman aracılığı ile konuştukları ancak Türkiye’den gelenlerin bazı cümle ve kelimelerini anlayabildikleri söylendi. Ayrıca Yunanistan’dan çok sık araştırmacıların geldiği de kaynak kişilerce ifade edilmiştir. Türklerin kendilerini Müslüman edeceği, Yunanlıların da Yunanlı edeceği endişelerini taşıyan Urumlular, kendilerinden sonraki nesillere sadece ve sadece seslendirebildikleri türkülerini ve oyunlarını bırakacaklar. 1780 yıllarında Kırım’dan çıkarılan Urum ve Rumey nüfus oranları ve yerleşim alanları aşağıda verilmiştir. Urumların kurmuş oldukları yedi folklor grubuyla kendi dillerinde türküleri seslendirmekte ve oyunlarını sergilemektir. Folklor ürünlerine baktığımızda etnografik malzemelerinin tamamının Türkçe olduğu ‘balta, tokaç, sandık, bardak, sofra, dügeç, kürek, yüzbezi, fırın, güzgü vb’ ve masallarıyla halk hikayelerinin Anadolu’daki gibi olduğu, (Arzu ile Kamber, Köroğlu, Tahir ile Zühre, Aşık Garip, Hurşit ile Mahmihri), oyun ve türkülerinde karşılaşılan motif ve söz kalıplarının Anadolu ile paralellik gösterdiği görülecektir. Bu oyunlar ve türkülerin örnekleri yazımızın folklor ürünlerinden örnekler bölümündedir. URUM FOLKLOR ÜRÜNLERİNDEN ÖRNEKLERTÜRKÜ (Gürjüden Beşeve Atlar Yetişti) Gürjüden Beşeve atlar yetişti O anemin yurtuna bir ateş tüştü Beş hızın erasına injesi edim Anemin babemin eglenjesi edim Taçankalar üstüne tezip yürdüm men Kör timnernen yep içtim kör time tüştüm Oynadım anem oynadım oynap toymadım Ajel teldi başıma yendim duymadım Gürjüden Beşeve atlar yetişti O anemin yurtuna bir ateş tüştü (Yelena Akritov, 46, Eski Kırım) Urumlar Kırım’dan çıkarılırken bir kız bir oğlan iki kardeş vatanlarından çıkmak istemezler. Ölürsek de burada öleceğiz diye kendilerini bindirildikleri gemiden denize bırakırlar. Cesetleri bulunamaz. Halk bunun üzerine aşağıdaki türküyü veya ağıtı yakar. Hara Deniz Büngür Büngür Hara Deniz büngür büngür büngürder Dalğasıylen dalğasıynen demileri yürütür Hara Deniz büngür de büngür de büngürdür Büngürdeyip esti de derdim yeniler Hara Deniz yahın olaydın yanıma Dalaydım da yar seni deyi bulaydım Balıhçılar aldılar benim sesimi Bağırdım da şitmedin mi sesimi Betim hutarırdım o benim ğarip janımı Betim çare bulurdu harap janıma Dalaydım da hızhardaşım bulaydım (Kosta Koca, 84, Eski Kırım, Babasının arkadaşlarından) Urğun Urğun Dost Bağına Vardığım Urğun urğun dost bağına vardığım El uzatıp ğonje gülünü sardığım Yaremilen zevhüsefa sürdüğüm O da varsın onulen eş olsun Kündüz eyan beyan yeje düş olsun Ağley ağley gözler dizden yaş olsun Yarem oynar satrançilen merdini Çeken bilir ağrıların derdini Ben çekmişim üçün dördün beşini O da vardın çeksin benim derdimi O da varsın onulen eş olsun Kündüz eyan beyan yeje düş olsun Ağley ağley gözler dizden yaş olsun İdit odur çıhıp yoldan dönmeyen Aşıh olup sevdalığı bilmeyen Üç beş mal hazanıp delmeyen O da varsın onulen eş olsun Kündüz eyan beyan yeje düş olsun Ağley ağley gözler dizden yaş olsun Osman Paşa Ahsaray da Bahçısaray Dül açılır meydanına Tör olaydı Osman Paşa Jıhtı aster baştan başa İle olur mu bile olur mu Evlad babiye halır mı Duna teyler ahmam dedi Çadırımdan çıhmam dedi Yüz bin aster hırılanjaz Çadırımdan bahmam dedi Pendjereden har delir o Ben sanettim yar delir o Açtım pendjereyi bahtım Osman Paşa jan veriy o Osman Paşa (2) Hara deniz ahmam deyor Tenarımı yıhmam deyor Esmer Güzel Muhtar Paşa Edirneden teçmem deyor Hara deniz ahar dider Tenarını yıhar diter Tör olaydı Osman Paşa Edirneyi teçer diter Penjereden har deliyor o Ben sanettim yar deliyor o Açtım penjereyi bahtım Osman Paşa jan veriyor Osman Paşa (3) Kara Deniz akmam diy Ah denize bahmam diy Kırh bin aster kırmayınjes Çadırımdan çıhmam diy Kara deniz ahar diter Ah denizde bahar diter Kırh bin aster kırar diter Çadırından çıhar diter Öle olur mu bele olur mu Evlad Babayı urur mu Padişağın zulumları Bu dünya bize halır mı Ben Yaltadan Taş Yükledim Ben Yaltadan taş yükledim yemime almaya Ben Yefeden bir yar sevdim yendime almaya Del del del del alaydım seni Ender mintan olur ise saraydım seni Ben Yaltadan bir yüzük aldım elmazdır taşı Ben Yefeden bir yar sardım on beştir yaşı Del del del del alaydım seni Ender mintan olur ise saraydım seni Alem Borlu suyun üstünden ağeler atımı atlattım On beş yanşa Garavil çufutun ötünü patlattım Şaroş edim duyamadım pıçak oynattım Bir Tatarı soymajes anem yolumu da açtım Beş yüz atlı horalap aldılar yene hutuldum Ederimi arhama urdum obaya jıvırdım Alebin oğlu tutuldu deyen anesi ağledi Ğarip babem bağrına taşler bağladi Duşenkalar Sarağaç boyanır mı da Varsam yar uyanır mı Gelsek garşı garşıya Ona can dayanır mı Çal atımı da bineyim de Bulutlara sineyim Ölsem onda öleyim de Yar yüzünü göreyim Ev ardına gül direk de Yaprağı ne tökerek Garip gönlüme göre de Allah vermiş şen yürek Hara haş olmayaydı da Ben seni sarmayaydım da Ben seni sarmayaydım da Gömüp de yanmayaydım Yavaş yavaş tohta gel Tahtalar oynamasın Gündüz gelme gece gel de Düşmanlarım duymasın (Kosta Koca, 84, Eski Kırım, Babasının arkadaşlarından) ÇINLAR (MANİLER) Aylan aylan jeltermem Jel turanda ey a hız Timi sarıp seveyim Sen tuğranda ey a hız Altın da taptı yaşım Kümüş te taptı yaşım Donbastan on altıdan beri Hayıtmadı menim yaşım A hız senin közlerin da Vermem de dünye malına Senin dibik vah yarem de Bulamam dünyalara Köpür tüpü beş tahta Beşsi de yarım tahta Beni bırahıp onu alsa Yaşasın yarım afta Tarilkaya beş alma Yavluh ilen alınız Ben saldat ditejegim Savluh ilen halınız Çete yılan sızğırıy Sesi de deliy oh dibik Bırahıp ditti beni de yarem Duynalara yoh dibik A hız saçın örmezler Seni bana bermezler Tel alayım haçayım Harangılıh körmezler A hız saçın setiz hat Tes birisin bizge sat Anan baban hayl osa Tel bögeje bizge yat HALK HİKAYELERİ Huşlubek Bir vahıtta bir dene padşah var eten, evladı yoh eten. Günnerden bir gün diy harıya: – Hur maa bir torva pismet, titeyim evladlıh –birini mirini alajah oğul olajah. Alıy tayağın, torbasın çıhay titiy. Titkende çıhay bir hart ögne: – Anda titiysin? Diy – Titiyim bele bele, evlad hırlamağa. Alajam özüme bir evladlıh. – Sen –diy- hayt. Vereyim men saa bir alma. Temizle almayı, hoy başınızın dübüne. Saba harınnan hahlar yersiniz almayı, yejeginiz. Habuhların da temizlersin verirsin atına Alıy almayı hayıtıy . Harısı diy – Sora nasın? Taptın olan? – Tapmadım- diy. – Bir hart bele bele dedi: ‘A bu almayı temizleniz. Habuhlarını atınıza versiniz, yer. Özün de başınız dübüne hoyarsınız, saba hahlar yersiniz.- olur evladınız’ – dedi. Temizliy, hart degeni dibik , hoyay başın dübüne almayı. Yaraylar etisi de yiy harı-hoja. Habuhların da veriy biye. Biyeden oluy bir tay. Harının oluy bir oğlu…. Hurşutbeginen Mahmerem Hurşutbegi: Uçurdum yaremi elimden, erarım – bulmam ey Emdat ele sen Allağım del hıyma beni Eglen turnam eglen aber sorayım Mahmerem ne yana titti sana sorayım Eglen çoban eglen aber sorayım Mahmerem ne yana titti sana sorayım Çoban: Mahmerem dedigin deldi de deçti oy Ben otsuz ocahsız yahtı da titti oy Bir möktüp yazı yazdı da bırahtı da titti ey Delse yarem bıraya haldırsın bu daşı Em ohutsun hem ahıtsın haneylen gözünün yaşını ey Delse betim bulur beni yüzbaşı handa ey Deldi çöktü boran dibik hış dibik Kündüz eyal beyal ağaler deje düş dibik ey Alçahlardan yüksek yatan nelerdir ey Dezdiğim yerlerde çöllerde buldu dert beni ey (A. Garkavets Derlemesi, 1970) Dayrınen Zore: (nazım kısmı) Dayır atın ederliy Dayır atın ederliy Biliyim ditersin Merdime Alha manet vermeye Dittigin yollar tüz olsun Yejeler sana gündüz olsun Benden gayrı yar sever isen Eti gözün tör olsun Köç ta ben tervan da ben Merdime varan da ben On sıra yazı yazsan versen Dayıra veren de ben …… Telin misin hız mısın Anadan doğan hız mısın ….. A tatarlar tatarlar Köke hamçi atarlar Hasaplara et bitenmiş Dayırı soyup satarlar (Pola Nalça, 68, Eski Kırım) Arzı Blen Ğamber Arzu: Haşın gözün çatmışsın Ne hayğıya batmışsın Yohsam anen döğdü mü Yohsam baben söğdü mü Beni anem döğmedi Beni babam sögmedi Ögümdeki pılavum Anem sütün hapmışsın Ay ilen aydaş olmaz Gün ilen gündeş olmaz Bir anadan doğmayan Süt ilen hardaş olmaz Çeşme daşa varmışsı Elin yüzün yumuşsu Çeşme daşın üstünden Bilezigim bulmuşsu Çeşme daşa varmışım Elim yüzüm yumuşum Çeşme daşnıng üstünden Bilezigin bulmadım Hoban dağlar dağleri Bahçisaray evleri Şu saraylar içine Arzu yarem sarayıdır Sıya sıya hoyları Biyaz biyaz hozular Bilezigim üstüne Arzu Ğamber yazular Yitersen oğrun olsun Yinjistan yolun olsun Benden iyi yar sarsan Eti gözün tör olsun Yiterim oğrum olsun Yinjistan yolum olsun Senden iyi yar sarsam Eti gözüm tör olsun (Anya Ölmezova, 71, Kamar) Töroğlu Ben bir Töroğlu’yum aman İnten yezerim inten yezerim Temir tohmah ilen başın ezerim Horhma ustam horhma aman Şahem eterim ey Ben bögün içmişim aman Tefim almışım tefim almışım Tefim bashınmıştı Sazım hırmıştım Usta başı ben olayım Çalt yap sazımı ey Töroğlu’nun atı aman Deli yürektir Yıbrışım haytenden Yalı terektir Gümüş altın demirden Nalı terektir Arangılıh yeçesine Yarıh vermey ey Çıhtım Arap çölüne aman Bir sireylendim Onda oturmuşlar Murzur hurmuşlar Timi Anadolu aman Urum elliler ey Bir harış yerdanın aman Çifit te benleri Bir adamın halpağından İridir elleri ey U da bana bir iş dögül Dedi Töroğlu ey Horlattım kiratım aman Vardım üstüne Alla-alla diyen Durdu bazdıryan Bir beşyüz altını Saydı bazdıryan U da bana bir iş dögül Dedi Töroğlu ey Binbeşyüz altını aman U da mal olmaz Testirsem Kıratıma Bir çift nal olmaz U da bana bir iş dögül Dedi Töroğlu ey Değirmenin hapusüne Bağledim atım bağledim atım Uçurdum elimden Devrüş kıratım Ya ben unu görmedim Tafir suratın ey Dögüşe dögüşe aman Düştüm enişe Hılıçımın çeti Diydi gümüşe Nedir derim kiçik hardeşime Dursub dögüşe ey Etişin Evaz etiş aman Tetti hamımız tetti hamımız Dağıstan çölüne Çıhar janımız Ermeninin elinden Ahar hanımız U da bana bir iş dögül Dedi Töroğlu ey Aşıh Ğarip Dele dele yolum sana dayandı İzrail ateşine yüregim yandı Ah jiderim al hannara boyandı ey Eğlen Era su Era su yol ver deçeyim Era suyum sana joğap eleyim Bir günnük yolum haldı didemaz mıydım Yedi yılasretligi çekamaz mıydım Eğlen Era su Era su yol ver deçeyim Ben bir Aşıh Ğarip dağler açmışım Terdedip yurdumu köçüp titmişim Eğlen Era su Era su yol ver deçeyim Ah Allağım senin teremin çohtur Baharım üstüne Era su deçiti yohtur ….. Şahsene: Sen didersin ben sulara aharım Çıhıp çıhıp yar yoluna baharım Em esretlik em ğurbetlik çekerim Közlerimden hanı yaşler tökerim (Anya Ölmezova, 71, Kamar) Körpeç Hızı (Kerem İle Aslı) Sahınmaz da benden ey nazlı bajadan Hareleri ben tiyeyim al da sizin olsun Tenarlardan ben titeyim yol da sizin olsun Titennerden ben dezeyim dül de sizin olsun Ben bögün yardan ayrıldım yaslıyım yaslı Benim de yürecigim – jiderim paslı Beni de yardan ayıran sevdili dostum Hareleri ben tiyeyim al da sizin olsun Tenarlardan ben dezeyim yol da sizin olsun Ağuları ben içeyim bal sizin olsun Titennerden ben dezeyim dül sizin olsun Aslı da bunun Ermeni zatı da Ermeni Reyin ateşine yahtın da yandırdın beni Yidi yidinin hızı yahtı da yandırdın beni Yerin de çiçegi kökün de yıldızı Sen anandan dogmadın mı Körpeçin kızı Teşiş de Müsürman yahtın da yandırdın bizi El vermez de bize burada durmah Ah ne kadar müşkül şeydir yardan ayrılmah Hareleri ben tiyeyim al sizin olsun Tenarlardan ben dezeyim yol sizin olsun Deyim Ve Atasözleri Avzundan çıhsa hoyunna tirsin Avuzna bahla ıslanmay Avzu var tili yoh Ayahların slatmasan balıh tutulmay Ağa hardaşın ölyenin de stemey onğanın da stemey Alma piş avuzma tüş Al-hatır sormağan sufraa oturma Anansa hözetip hızın alma terek Har yavğan izler örtülyen İşten artmay dişten artay Karğa karğaan közün çıharmay Sana şaha mana herçek Sarımsah aşamağan avuzu sasımay Tirpi balası tirpiye yımşah görünüy Yit yite ayıtıy yit ta huryuğuna ayıtıy Zaman sana uymasa sen zamana uy Zendinin gönülü çıhkancas ğaribin janı çığay Tekerleme Zaman zaman etende Baba da yoh etende Oğlu bir zaman etende Çavka çavuş etende Harğa sotnik etende Haplı huplu bahalar Denizdeti balıhlar Tira tuthan köçmeye O zamanı zor edi Amaları töre di Hızları pıçahçı edi Ökmek versen yer edi Daa da var mı der edi Aledoz-valedoz Baban tiitten bir post İçinde deler Teliy teçiy Bal tarahtan Kül kürekten Ökçesi kökrekten Varıy obasına Uf diy oturiy Husay bir oba altın Neni (Ninni) Dağa vardım nenem Dağlar büyür nenem Dağ içine huşlar büyür nenem Çöle vardım nenem Çöller büyür nenem Çöl içine çiçekler büyür nenem Eve deldim nenem Evler büyür nenem Ev içine balalar büyür nenem Ayda ayda aydası Ne vahtı deger faydası Ne zaman ata minejek O vahtı deger faydası Ayda neni nenisi Nenilerden büyüsün Nenilernen o büyüsün Tatiy etip yürüsün Ayda ayda aydalar ay neni Danğır donğır tavalar ay neni Janğır jonğır ereze ay neni Yeser olsun tezeler ay neni Ala alva parçası ay neni Teze tezek parçası ay neni BİLMECELER (Tapmaja) Irahtan körem appaçıh Yanına vardım şapkaçıh (Manter: mantar) Biz biz biz edik Otuz eti hız edik Biz tahta sen sıyıldıh Sabaderek joyulduh (Tişler : dişler) Kiçineçik odaçıh Otuz eti hudaçıh (Abuz , Tişler) Deve yünden töşek Onu bilmeyen eşek (post-tiyiz) Yırahtan körem hara hara Yanna barım para para(at boh) MASAL Zilifsiya Bir zamanda bir padşahın üç tene oğlu var. Üçü de avju. Titiy büyügü avlamaa alıy yanna asterini. Yürüyler yürüyler tapmaylar bir şiy de. Sora çevriy, kün batıya titiyler. Titiyler onda, az titiyler, tüşiyler bir yere çoh pek huş. Er türlü tiyiklik . Başlaylar patlatma. Patlathanda bir dene siya bulut peyda olunuy, çıhay bir siya bulut, teliy honay buların stüne elçin de hıray öldürüy. Bir kün teçiy yohtur ağa, eti kün teçiy yohtur ağa. Üçünjü kün diy ortanjı -Titiyim ağayı hıdırayım yohsam bir av rastetirdi telyamay. Titti o da. Yürüdü yürüdü kün doğuya. Bişiy yoh. Çevriy kün batıya, titiy, tapay o tiyikliy. Bu da başlay patlatmaa. Yene o siya bulut teiy, bları da hıray. Bu asteri de. Teçiy bir üç-dört kün. En kiçigi: – Nas şiy bele? Biri titti – Yoh. Biri daa titti – yoh. Varayım ağaları hıdırayım men de. Çıhay titiy payına. Almaya ster. Varıy kün doğuya – yohtur, tapmay, çevriy kün batıya yürüy yürüy tüşüy o tiyiklikcee- patlamay. Çünkü ağaların terek hıdırmaa. Varıy tapay ağalarnı… · KTÜ, Giresun Fen-Edebiyat Fakültesi 1 A. Garkavets, Urumskiy Slovnik, Alma-Ata 2000. [2] Garkavets, Urumi Nadazovya, Alma-Ata 1999, 23. Kaynak

[Anonim]

dedemde gürcistandan ardahana göçmüş büyük bir gurupla biz kara papak denilen ırktan geliyoruz müslümanlar internetten araştırdım hep aynı müslüman yanlısı ama hiç birimiz tam olarak soyumuzu aslımızı bilmiyoruz bazen gürcü televizyonlarına bakı yorum bizlere görünüm olarak çok benziyorlar kafa karıştırıcı bu konuda bilginiz varsa aydınlatırsanız sevinirim.

[Anonim]

@tanrı sevgisi 11351 wrote:

dedemde gürcistandan ardahana göçmüş büyük bir gurupla biz kara papak denilen ırktan geliyoruz müslümanlar internetten araştırdım hep aynı müslüman yanlısı ama hiç birimiz tam olarak soyumuzu aslımızı bilmiyoruz bazen gürcü televizyonlarına bakı yorum bizlere görünüm olarak çok benziyorlar kafa karıştırıcı bu konuda bilginiz varsa aydınlatırsanız sevinirim.

Sevgili tanrı sevgisi kardeşim.
Öncelikle formumuza hoşgeldiniz.
Bereketli zamanlar geçireceğinizi, payaşımlarınızla bizleri bereketleyeceğinizi ümit etmekteyim.
Karapapaklar konusunda ise vereceğim linkten karapapak tarihinçesi konusunda bilgi sahibi olabilirsiniz.
Konu hristiyanlık olmadığından size link vermeyi uygun gördüm.

http://suharalilar.com/sayfa.asp?sayfaID=41

http://www.karapapak.com

Sevgiyleee

[Anonim]

Tesekkürler ilgilendiginiz için çok güzel bir forum burası iyi calışmalar

[Yazar]

Yazılar