Misyonerlik suç mudur?

UTKU ÇAKIRÖZER Ankara / GÖKÇER TAHİNCİOĞLU,

1- Misyonerlik nedir?

Farklı ülkelerde, farklı dinlere mensup kişilere ya da dinsizlere kendi dinini anlatan kişilere “misyoner” deniliyor.

2- Misyonerlerin Türkiye’de faaliyetleri var mı?

Evet. 2001’de yapılan MGK’da, MİT’in misyonerlik faaliyetleri konusunda hazırladığı rapor okundu. Milli Güvenlik Siyaset Belgesi’nde de (MGSB) misyonerlik yıllarca tehdit olarak nitelendirildi.

3- Misyonerler Türkiye’de nasıl çalışıyor?

Misyonerler kent merkezleri ve ilçelerde ücretsiz olarak dini kitaplar ve İncil dağıtarak kendilerini tanıtıyor. Kişisel ilişki kuran misyonerler, öncelikle küçük ibadet grupları oluşturabilmek için çalışıyor. İsteyene ücretsiz İncil ve kitap gönderilebileceğine yönelik ilanlar verilerek ilana ilgi gösteren kişilerle temasa geçiliyor.

4- Misyonerlik yasal mı?

Misyonerlik, TCK’da bir suç türü olarak tanımlanmıyor. Aksine, TCK’nın 115. maddesinde, “Bir kimsenin dini, siyasi, sosyal, felsefi düşünce ve kanaatlerini açıklamaya veya değiştirmeye zorlamak ya da bunları açıklamaktan, yaymaktan men etmek; toplu dini ibadet ve ayinleri engellemek 3 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır” hükmü bulunuyor. Bu nedenle misyonerliği yapan değil, misyonerleri engelleyenlerin cezalandırılması gerekiyor. Misyonerlere, ancak toplum barışını bozacak şekilde aleni biçimde farklı dini değerleri aşağılamaları halinde ceza verilebiliyor.

5- Devlet misyonerliğe nasıl bakıyor?

Suç olarak tanımlanmamasına karşın, devlet misyonerliği tehdit olarak algıladı. MGSB ve iç güvenlik strateji belgelerinde misyonerler için, “vatandaşların sorunlarını istismar ederek taban kazanmaya yönelik çalışmalar yürüttükleri” belirtildi. Yine aynı belgelerde misyonerlerin, “Etnik ve sosyal yapıdaki unsurları da kullanmak suretiyle planlı ve bilinçli yürüttükleri bölücü ve yıkıcı faaliyetlere karşı gerekli tedbirler alınması gerektiği” vurgulandı. 2005’te yapılan güncelleştirmede misyonerlik MGSB’den çıkarıldı. Ancak, Adalet Bakanlığı Kanunlar Genel Müdürü Niyazi Güney, geçen hafta TBMM’de yaptığı konuşmada misyonerliğin terör örgütlerinden bile tehlikeli olduğunu belirtti. Güney’in Genelkurmay’ın bu konuda istihbarat raporları olduğunu belirtmesi, devletin bakışında değişiklik olmadığını ortaya koydu.

6- Misyonerlik halka nasıl anlatıldı?

Son yıllarda misyonerliğin tehlikelerine işaret eden çok sayıda açıklama yapıldı. Bu konuda özellikle iki açıklama dikkat çekti: Rahşan Ecevit, “Takkenin üzerine haç geliyor” dedi. Bakan Mehmet Aydın da, “Misyonerlik faaliyetlerinin tarihi, dini, milli ve kültürel bütünlüğü bozup parçalamayı amaçladığını düşünüyor, misyonerliği siyasi amaçları olan son derece planlı bir hareket olarak görüyoruz” ifadesini kullandı. Diyanet İşleri Başkanı Ali Bardakoğlu da misyonerlik konusunda halkı uyarmanın görevleri olduğu açıklamasını yapmıştı. Devlet kurumlarına ait olduğu öne sürülen raporlarda, 2 yılda 50 bin kişinin Hıristiyanlaştırılacağı, 2020’ye kadar nüfusün yüzde 10’unun Hıristiyan yapılacağı iddiaları yer aldı.

7- AB ve ABD, Türkiye’nin tavrını nasıl yorumluyor?

ABD, 2005 ve 2006’da yayımladığı “İnsan Hakları” ve “Din Özgürlüğü” raporlarında, “Türkiye’de misyonerlik karşıtı kamusal bir kampanya yürütüldüğü, yetkililerin, misyonerliği devlet için tehdit gibi gösterdiği” eleştirilerinde bulundu.
Hem ABD hem de AB’nin eleştirilerinin odağına Diyanet’i aldı, kurumun 2005’te misyonerlik karşıtı hutbe yayımlamasına vurgu yapıldı. AB’nin son İlerleme Raporu’nda da, Diyanet ile yerel dini makamların zaman zaman misyonerlik faaliyetlerine karşı hasmane tutum sergilediklerinin altı çizildi.

8- Eleştiriler neden Diyanet’e yöneltiliyor?

Açıklamaları, devletin görüşü olarak kabul edildiği ve Türkiye’nin en ücra köyüne kadar mesajlar ulaştırılabildiği için ağırlıklı olarak Diyanet üzerinde duruluyor. Diyanet, 2005’te tüm camilerde okuttuğu hutbede, “Misyonerlerin, gençlerle çocukların inançlarını çalmak için uygulanan bir senaryonun parçası olduğu” mesajını verdi. Ücretsiz olarak dağıtılan ve Kültür Bakanlığı’nca tanıtılan “Misyonerlik” kitabında da misyonerliğin haçlı seferleriyle bağlantılı olduğu savunuldu. Diyanet’in misyonerliğe karşı imamlardan oluşan bir “irşat timi” kurduğu haberleri de medyaya yansıdı.

9- Güvenlik güçleri ve yargı, misyonerlere karşı nasıl bir tutum izliyor?

Türkiye Kurtuluş Kiliseleri Derneği, suç olmamasına rağmen, misyonerlik faaliyetleri için suç işlenmiş gibi işlem yapılmasından yakınıyor. ABD’nin hazırladığı raporlarda da yargı ve Emniyet’in dinsel içerikli yayınların dağıtılmasını engellediği, misyonerlerle görüşen öğrencileri velilerine ve üniversite yönetimine bildirdiği, yıllardır Türkiye’de bulunan Hıristiyanların oturma ve çalışma izinlerini yenilemediği, saldırıların soruşturulmadığı iddia ediliyor.

10- Devletin ve toplumun misyonerliğe olumsuz bakışının sonucu nedir?

ABD raporlarında, Türkiye’de Hıristiyan din adamlarına ve kiliselere yönelik 2005’te 10, 2006’da da 7 tehdit ya da saldırı gerçekleştirildiği ileri sürülüyor. Son 6 ay içinde 3 saldırının daha rapor edildiği öğrenildi.