Asagidaki özellikler sadece Kutsal Kitap için geçerlidir.


1. Yaklasik olarak on bes asirdan fazla bir zaman diliminde yazilmistir.
2. Hayatin sundugu degisik rolleri üstlenen, kirk yazardan fazla kisi tarafindan kaleme alinmistir. Buna krallar, askeri liderler, dilenciler, felsefeciler, balikçilar, vergi memurlari, sairler, müzisyenler, devlet adamlari, egitimciler ve çobanlar dahildir.


Örnegin:

Musa; Misir’in üniversitelerinde yetismis politik bir lider ve yargiçtir,
Davut; kral, sair, müzisyen, çoban ve savasçidir,
Amos; besicidir,
Yesu; bir generaldir,
Nehemya; dinsiz bir kralin sarap sunucusudur,
Daniel; basbakandir,
Süleyman; kral ve felsefecidir,
Luka; fizikçi ve tarihçidir,
Matta; vergi memurudur,
Pavlus; hahamdir,
Markos; Petrus’un sekreteridir.

3. Degisik yerlerde yazilmistir:

Musa’da, çölde,
Yeremya’da, zindanda,
Daniel’de, yamaçlarda ve sarayda,
Pavlus’ta, hapishanede,
Luka’da, seyahat esnasinda,
Yuhanna’da, Patmos adasinda sürgünde.

4. Degisik zamanlarda yazilmistir:

Davut’ta, savas ve fedâkarlik zamanlarinda,
Süleyman’da, baris ve refah döneminde.


5. Degisik ruh hallerinde yazilmistir:
Bazi yazilar, sevincin doruklarindayken,
Bazilari ise, üzüntü ve umutsuzluk çukurundayken,
Bazi yazilar, saglam ve içten bir iman dönemindeyken,
Bazilari ise, süphe ve karmasa günlerindeyken.

6. Üç kitada yazilmistir:

Asya
Afrika
Avrupa

7. Üç lisanda yazilmistir:

Ibranice, Israillilerin ve açikça olarak söylemek gerekirse, Eski Ahit’in tümünün lisanidir. 2. Krallar 18:26-28 ve Nehemya 13:24’te Ibranice den “Yahudilerin Lisani” ve
Yesaya 19:18’de “Kenan diyarinin lisani” olarak bahseder.
Ibranice, geçmisin sadece tasvir edilmedigi, ayni zamanda sözcüklerle boyandigi, resimli bir lisandir. Bizlere doga manzaralari sunmak yerine, hareketli panoramalar verir. Olaylarin akisi, zihnimizin gözünden akip gider. (Ibranicede bir dikkat çekme üslûbu olan “Iste” kelimesinin, Yeni Antlasma’ya geçmis ve sikça kullanilmis olmasina dikkatinizi çekerim.) “Canlandi ve gitti”, “dudaklarini araladi ve konustu”, “gözlerini kaldirdi ve gördü”, “sesini yükseltti ve agladi”; buna benzer kelime sanatlari ve vurgulari lisanin tasvir gücünü arttirmaktadir. (Dockery, FBI, 214)


“Kusal Kitap’ta; en derin düsüncelerim için kelimeler, mutlulugum için sarkilar, en gizli kederim için ifadeler, utancim ve zayifliklarim için yakarislar buldu.”

– SAMUEL TAYLOR COLERIDGE,
INGILIZ SAIR VE EDEBIYAT ELESTIRMENI




Aramice, Büyük Iskender zamanina kadar (M.Ö. 6. yüzyildan M.Ö. 4. yüzyila kadar olan dönem) yakin dogunun “ortak lisani” . (Albright AP, 218) Daniel 2’den 7’ye ve Ezra 4’ten 7’ye kadar olan bölümlerde ve Incil’deki, bazi önemli ifadeler de (bunlarin arasindaki en çok bilinen Isa’nin çarmihtaki sözleri olan “Elî, Elî, lema sevaktani?” yani, “Tanrim, Tanrim, beni niçin terk ettin?”de kullanilan lisan gibi) Aramicedir. (Matta 27:46 NKJV)

Aramice, linguistik degerleri bakimindan Ibraniceye çok yakindir ve yapisal formu bakimindan da çok benzerdir. Kutsal Kitap’taki Aramice bölümlerde, Ibranice yazilmis olan bölümlerdeki alfabenin aynisi kullanilmistir. Ibraniceden farkli olarak Aramice, baska lisanlardan aldigi bir çok kelime ve çok çesitli baglaçlar da dahil olmak üzere, daha genis bir kelime yelpazesi kullanir. Ayrica, “olmak” fiilin in degisik sekillerde kullanimi ya da ortaçlarin zamirlerle kullanimi gibi özelliklerin gelistirmesiyle, daha ayrintili bir gramer yapisini barindirmistir. Aramice, Ibraniceye göre daha az siirsel ve daha az coskulu bir lisan olsa da, mutlak bir ifade imkâni sunan daha üstün bir iletisim aracidir. Aramice, belki de tarihte bilinen en uzun süre kullanilan lisan olma özelligine sahiptir. Kutsal Kitap ataerkil döneminde kullanilmaktaydi ve günümüzde hâlâ Aramice konusan kisiler mevcuttur. Aramice ve onun akrabasi Süryanice, degisik yerlerde ve degisik zamanlarda kullanilarak, evrim geçirmis ve bir çok lehçeyi olusturmustur. Yalinligi, anlasilirligi ve kesinligi, karakteristik özelliklerini olusturmaktadir. Gündelik hayatin tüm ihtiyaçlarina kolayca adapte olabilmistir. Egitimciler, devlet adamlari, avukatlar ya da tüccarlar için ayni derecede islerlik ile hizmet verebilmektedir. Bazi kisiler Aramiceyi, Sami dilinin Ingilizcesi olarak adlandirirlar. (Dockery, FBI, 221)

Yunanca, Yeni Antlasma’nin neredeyse tümünün lisanidir. Ayni zamanda, Ingilizce’nin günümüzün modern dünyasindaki konumu gibi, Isa zamanindaki evrensel lisan da Yunancaydi. Yunan alfabesi, tahminlere göre Fenikelilerden alinip, Yunan konusma sistemine ve yazi istikametine adapte edilmistir. Bir çok Bati-Sami dilinde oldugu gibi, Yunancada ilk önceleri, sagdan sola dogru bir istikamette yazilmaktaydi. Daha sonra bastan sona ve sondan basa teknigine geçilmis, en sonunda ise soldan saga yazi istikameti kabul edilmistir.

Büyük Iskender’in Fetihleri, Yunan lisaninin ve kültürünün yayginlasmasinda etkili olmustur. Bölgesel lehçelerin yerini, yogun bir sekilde “Helenistik” ya da “koine” (müsterek)
Yunanca almistir. Koine lehçesi, Attike Yunancaya bir çok yerel ifadelerin girmesine sebep olmustur . Böylece lisan daha sinirsiz, kozmopolitan bir kimlige bürünmüstür. Gramerin basitlestirilmesi, evrensel kültüre daha iyi bir sekilde adapte olmasini saglamistir. Yalin ifadeli ve yaygin konusma alani olan bu yeni lisan, ticaretin ve diplomasinin ortak dili haline gelmistir. Yunanca lisani, klâsik seklinden, koine biçimine dönüstükçe, zarafetinin büyük bir kismini ve ince ayrintilarini yitirmistir. Her seye ragmen onu farkli kilan güç, güzellik, berraklik ve mantik üzerine kurulu konusma sanati gibi karakteristik özelliklerini yitirmemistir.
Havari Pavlus tarafindan Roma’daki Hristiyanlara yazilan mektuplarin Latince yerine Yunanca yazilmis olmalari derin bir anlam içermektedir. Hükümet islemleri disinda o günkü Roma Imparatorlugu, kültürel olarak Yunan etkisi altindaydi.

6


Yunanca, Yeni Antlasma yazarinin ifade etmek istedigi anlami, gölgesine kadar sunabilecek bolluga ve yeterlilige sahipti. Örnegin, Yeni Antlasma’da “sevgi” için iki adet kelime (iki tür sevgi), “baskasi” için de iki adet kelime (aynisindan bir baskasi, degisik bir baskasi), bilgelik çesitleri için ise bir çok kelime mevcuttur. Dikkat çekici bir sekilde, eros (sevginin üçüncü türü) gibi, o dönemin Helenistik kültüründe yaygin bir sekilde kullanilan birçok kelime, bilinçli olarak kullanilmamistir. (Dockery, FBI, 224-25, 227)

8. Bir çok metin biçimi kullanilarak yazilmistir, örnegin:

Siir, Tarihsel anlati,

Ezgi,
Romantizm,
Ögretici inceleme,
Kisisel yazisma,
Yasam öyküsü,
Hiciv,
Biyografi,
Otobiyografi,
Kanun,
Peygamberlik,
Mesel ve
Kinaye.

9. Kutsal Kitap; tartismaya yol açacak, ortaya konuldugu ya da tartisildigi zaman birbirine karsi birçok fikrin olusacagi yüzlerce konuyu isaret etmistir. Kutsal Kitap’in yazarlari yüzlerce h..as konuyu ele almislardir (ör: evlilik, bosanma ve tekrar evlenme, homoseksüellik, zina, otoriteye itaat, dürüstlük ve yalancilik, Tanri’nin dogasi ve açiklamasi). Buna ragmen, Yaratilis bölümünden Esinleme bölümüne
kadar, yazarlarin inanilmaz bir uyum içerisinde bu konulara isaret ettiklerini görmekteyiz.


10. Bölümlere ayrilmis olmasina ragmen, Kutsal Kitap çelismeyen, tek olan bir hikâ yeyi sunmaktadir: Tanri’nin , insanlari kurtarisi. Norma n Geisler ve William Nix bu
hikâ yeyi su sözleriyle ifade etmis lerdir: “Yaratilis’taki ‘Kaybedilen Cennet’, Esinleme’de ‘Kazanilan Cennet’ olmustur. Ayni sekilde, Yaratilis’ta kapanmis olan
hayat agacina açilan kapi, Esinleme’de sonsuza kadar açilmaktadir.” (Geisler/Nix,

GIB’86, 28) Birlestirici bag ise ortadadir, günahtan ve yargidan kurtulup, tam bir degisim geçirip; tek, merhametli ve kutsal olan Tanri’nin huzurunda ebedi bir coskuyla yeni bir hayata baslamak.

11. En sonuncu ve en önemli olan özellik ise; Kutsal Kitap’ta bahsi geçen bireyler arasinda, basindan sonuna kadar isaret edilen ve ana karakter olarak, tek bir varligin
“Isa Mesih araciligiyla bilinen, gerçek ve diri Tanri” olmasidir. Eski Antlasma’yi düsünün bir kere: Yasa, Isa için “temeli” olusturur; tarihsel kitaplar, Isa için olan “hazirligi” gösterir; siirsel çalismalar, çabalarin ve ümitlerin Isa için oldugunu anlatir ve peygamberlikler, Isa için olan “beklentiyi” gösterir. Yeni Antlasma’da ise: “Ilk dört bölümde , Isa’nin tarihsel manifestosu kaydedilmistir, Elçilerin Isleri, Isa inancinin yayilmasini nakleder, Mektuplar, Isa’nin tefsirini yapmaktadir ve Esinleme
bölümünde her seyin Isa’da tamamlanmasini bulmaktayiz.” (Geisler/Nix, GIB’86, 29)

En basindan en sonuna kadar Kutsal Kitap, Isa merkezlidir.

7

Bunlarin sonucu olarak, her ne kadar Kutsal Kitap birçok yazar tarafindan kaleme alinmis olan birçok kitabi içerse de, devamliligi sayesinde bizlere aslinda tek bir kitap sunmaktadir.
F. F. Bruce’un belirttigi gibi: “Vücudun herhangi bir uzvunu en dogru sekilde tasvir edebilmeniz için, tüm bedenden referanslar vermeniz gerekmektedir; ayni sekilde Kutsal Kitap’tan herhangi bir bölümün uygun bir sekilde çiklanmasi için, tüm Kutsal Kitap’tan referanslar vermek gerekmektedir.” (Bruce, BP, 89) Kutsal Kitap olarak
adlandirdigimiz kitaplar toplulugunun içindeki her kitap, aslinda tek bir kitabin bölümleri gibidir. Bruce su sözleriyle bu konuda son noktayi koymaktadir:

Ilk baktiginizda Kutsal Kitap, çogunlukla Yahudi olan bir çok edebi eserin bir derlemesi olarak gözükmektedir. Eger Kutsal Kitap’in çesitli kisimlarinin yazildigi ortamlari mercek
altina alirsak, bazi kitaplar arasinda neredeyse 14 00 yila yakin bosluklar oldugunu buluruz.

Yazarlar, batida Italya’dan, doguda Mezopotamya, hatta büyük bir olasilikla Iran’a kadar degisik yörelerde bu kitabi kaleme almislardir. Yazarlarin kendileri bile çok farkli tipte
insanlardi; onlari ayiran faktörler, sadece degisik çaglarda ya da binlerce kilometre ayri noktalarda olmalari degil, ayni zamanda hayatin degisik yollarindan gelmeleriydi. Bizlere
kendileri hakkinda bilgi birakmayan yazarlari saymazsak, aralarinda krallarin, askerlerin, sigir çobanlarinin , balikçilarin, yasa yapicilarinin, devlet adamlarinin, saray adamlarinin, din görevlilerinin, peygamberlerin, çadir imal eden hahamlarin ve Ibrani olmayan hekimlerin mevcut oldugunu görmekteyiz. Yazilarin kendisi bile çesitli edebi üslûplar içermektedir. Incilsel peygamberliklere ve apokaliptik yazilara ek olarak, tarihsel yazim, hukuk (sivil,
kriminal, ahlâki, dinsel, sihhi), dini siir, lirik siir, didaktik inceleme, mesel, kinaye, biyografi, kisisel yazisma, kisisel hatiralar ve günlükleri sayabiliriz. Bütün bunlari göz önüne aldigimiz zaman, Kutsal Kitap’i sadece bir antoloji olarak
göremeyiz; her bir parçasini birbirine baglayan bir birlik mevcuttur. Antolojiler, antolojistler tarafindan bir araya getirilirler, ancak hiçbir antolojist Kutsal Kitap’i bir araya getirmemistir.


(Bruce, BP, 89)


Kutsal Kitap’in içindeki kitaplar ile Bati klâsiklerinin derlendigi Bati Dünyasinin Büyük Kitaplari adli çalismayi karsilastirin. Büyük Kitaplar; 100 yazarin yaklasik yirmi bes
asirlik bir periyot içindeki 450’den fazla çalismalari arasindaki seçmelerden olusmaktadir. Buradaki bazi isimlere bakarsak; Homer, Eflâtun, Aristo, Plotinus, Augustinus, Aquinas, Dante, Hobbes, Spinoza, Calvin, Rousseau, Shakspeare, Hume, Kant, Darvin, Tolstoy,
Whitehead ve Joyce’u görürüz. Bu sahislarin hepsi geleneksel Bati ideolojisinin bir parçalari olsalar bile, hemen hemen her konuda inanilmaz farkli görüsler sergilemektedirler. Bakis açilarinda benzerlikler yakaladiginiz durumlarda bile, birçok çeliski ve uyusmazlik içeren durumlar ve perspektifler içermektedirler. Aslinda, çogu kez elestiri yapmayi bir tarafa birakmislar ve kendilerinden öncekiler tarafindan sunulan temel fikirleri çürütmeye çalismislardir.

Bir gün, Bati Dünyasinin Büyük Kitaplari’nin bir temsilcisi, bu kitap serisinin pazarlama agina yeni satici üyeleri bulabilme niyetiyle evime geldi. Bu seriyi tanitici grafikler gösterip, esimle ve benimle bu konu hakkinda bes dakika kadar konustu. Arkasindan, bir buçuk saat boyunca, bu kisiyle tüm zamanlarin en yüce kitabi olan Kutsal Kitap hakkinda konustuk. Bu temsilciye; Büyük Kitaplar serisinden, hayatin ayni yollarindan geçmis, ayni jenerasyondan, ayni yerden, ayni zamandan, ayni ruh halinden, ayni kitadan, ayni dilden ve ayni tartismaya açik bir konuyu islemis olan, sadece on adet yazar seçmesi konusunda meydan okudum. Arkasindan kendisine su soruyu sordum: “Bu yazarlar birbirleriyle hemfikir
miydiler?”

Bir an durakladi ve cevap verdi: “Hayir.”
“O zaman bana sundugun sey nedir?” diyerek haykirdim.

8

Hiç vakit kaybetmeden cevabini verdi, “Birbirikim.”
Iki gün sonra hayatini Isa’ya adadi.

Yukarida gösterilen Kutsal Kitap’in essizlikleri, onun bir esin ürünü oldugunu ispat etmemektedir. Ancak, devamliligi bazinda onun essiz vasfini ciddi bir sekilde göz önünde
bulunduran ve gerçegi arayan kisilere meydan okuyan bir yapisi vardir. Büyük Kitaplar temsilcisi bu adimi atti ve bu süreç sonunda Kutsal Kitap’in Kurtaricisini kesfetti.