SON ZAMAN AZİZLERİ MORMONLAR (Yazar Ronald Enroth)

Joseph Smith, 6 Nisan 1830 yılında beş kişiyle birlikte bu grubu oluşturduğu zaman, günümüzdeki büyüklüğüne kavuşacağını kimse tahmin edemezdi.

– Mormonluğun nasıl bir geçmişi vardır
– Neye inanırlar?
– Gerçek anlamda hristiyan mıdırlar?

MORMONLARIN TARİHİ

Kilise Tarihi adlı eserinde Mormon din bilgini B.H.Roberts, ‘İsa ve elçilerin emekleriyle kurulan kilisenin, Konstantin dönemine kadar yeryüzünden silindiğini’ iddia etmektedir. Bu varsayım Mormonlar için önemlidir, çünkü İsa Mesih’in Son Zaman Azizleri Topluluğunun kurulabilmesi için Hristiyan inancının tümüyle silinmiş olması gerekecektir.

Oysa İsa, kilisenin asla yok olmayacağını ve hiçbir zaman tamamıyla yoldan sapmayacağını öğretmiştir. Cehennemin kapıları kiliseye karşı duramıyacaktır (Matta 16:18).Kilise tarihinde bozulmalar ve Şeytan’dan gelen saldırılar olmuştur, ama Mesih’in kilisesi galip gelmiştir. Roberts bile önceki iddiasının tersine bunu kabul etmektedir: ‘Ancak Tanrı kendisini yeryüzünde tanıksız bırakmamıştır; O’na ve O’nun doğru yasalarına hürmet ederek yaşayan bir azınlık her zaman varolmuştur.’

Joseph Smith ölmeden iki yıl kadar önce bu yeni topluluğu nasıl kurduğunu açıkladı. Kendi anlatımına göre, 1820 yılında henüz 14 yaşındayken New York eyaletinde dinsel bir uyanış olmuş. Ailesinden birkaç kişi Presbiteryen kilisesine katılınca, kendisi de hangi kiliseye gideceğini ciddi bir şekilde düşünmeye başlamış. ‘Mezhepler arasındaki karışıklık ve çekişme öyle fazlaydı ki, kimin doğru, kimin yanlış olduğunu anlamak çok zordu.’ Smith birgün Yakup 1:5’i okumuş: ‘Sizden birinin bilgelikte eksiği varsa, herkese cömertçe, azarlamadan veren Tanrı’dan istesin; Tanrı ona verecektir.’

1820 yılının ilkbaharında Tanrı’nın kendisini yönlendirmesini isteyen Joseph ormana çekilmiş. ‘İlk görünümü’ o zaman görmüş. Güneşten de parlak bir ışık sütunu görmüş. Baba Tanrı ve Mesih İsa, görkemli ve bedensel bir şekilde ortaya çıkmışlar. Smith’e hiçbir dinsel gruba katılmamasını, çünkü hepsinin ‘yanlış’ olduğunu söylemişler.’

21 Eylül 1823’te Moroni adlı bir melek Joseph’i ziyaret ederek yakındaki bir tepede altın levhalara yazılmış bir kitabın bulunduğundan söz etmiş. Aynı yerde kitabın çevirisine yardımcı olacak bir gözlük de (Urim ve Tummim) varmış. Levhalarda Tanrı’nın, eski çağlarda Amerika’da yaşayan insanlarla ilişkileri kayıtlıymış. Melek, 22 eylül 1827 tarihinde levhalardaki yazıları çevirmesi için Joseph’e getirmiş. Levhaların çevirisi, 11 haziran 1829 tarihinde telif hakkı alınan Mormon Kitabını oluşturmuş. 1830 yılında New York Palmyra’da beş bin adet nüsha basılmış. Çevirisi tamamlanan levhalar melek Moroni’ye teslim edilmiş. Dolayısıyla levhaların var olduğuna ilişkin hiçbir somut kanıt yoktur.

Levhalar yeryüzünden alınmadan önce üç tanık Joseph’le birlikte onları görebilmek için dua etmiş. Bir melek görünüp her birine levhaları ve üzerindeki yazıları göstermiş. Bu kişilerin levhalarla ilgili tanıklığı Mormon Kitabinin başında yer almaktadır. Martin Harris, Oliver Cowdery ve David Whitmer adındaki bu tanıkların hepsi Mormon topluluğunu daha sonra terk etmişlerdir. Harris yaşlandığı zaman geri dönmüş, ama Cowdery metodist kilisesine katılmış ve Whitmer ile birlikte SZA (Son Zaman Azizleri) topluluğunun Tanrı’nın gerçek kilisesi olmadığını ifade etmiştir. David Whitmer Mesih’teki tüm İnanlılara Sesleniş adlı eserinde (1887) Joseph Smith’in 1833 yılında sahte peygamber olduğunu iddia etmiştir. Bununla birlikte, Mormon kitabındaki tanıklığını sürdürmüştür. Daha sonra levhaları gördüklerini iddia eden sekiz kişi daha çıkmıştır.

Josef Smith ve Oliver Cowdery’ye göre, 15 Mayıs 1829 tarihinde Vaftizci Yahya kendilerine görünmüş ve şöyle demiş: ‘Size, meleklerin hizmetinin, tövbe müjdesinin ve günahlardan bağışlanmak için yapılan su vaftizinin anahtarlarını elinde tutan Harun’un Kahinliğini aktarıyorum.’ Haziran ayı gelmeden önce de Petrus’tan, Yakup’tan ve Yuhanna’dan sözde Melkisedek kahinliği almış.

Joseph Smith 6 Nisan 1830 yılında ‘Mesih’in Kilisesini kurdu. (Bu ad daha sonra ‘İsa Mesih’in Son Zaman Azizleri’ şeklinde değiştirildi.) Joseph kuruluş toplantısında kendisinin ‘bir kahin çevirmen, peygamber ve elçi’ olacağına ilişkin bir kehanet aldı. Yerde oradan oraya savrulan korku dolu bir adamdan cin kovduğu zaman yetkisi sözde onaylanmış oldu.

Mormonların büyük bir kısmı Kirtland’a taşındı. Orada Mormoların topluluk yönetiminin ana organizasyonu oluştu; Joseph Smith orada birçok temel öğretiyi açıkladı. Aynı zamanda Kutsal Kitap’ın, kendisine esinlenmiş bir uyarlaması üzerinde çalışmaya başladı. ‘Peygamberler Okulu’ oluşturuldu. Tütün, alkol, meşrubat ve ‘sıcak içecek’ kullanımına ve fazla et yenmesine karşı bir ‘Bilgelik Sözü’ verildi. Kirtland’da ilk tapınaklarını 27 Mart 1836 tarihinde açtılar.ormonlar ve mormon olmayanlar arasında sıkıntı yaşanmaya başladı. 24 Haziran 1844’te Joseph ve diğerleri Kartaca’ya doğru yola çıktılar. Orada yetkililer tarafından tutuklanarak hapse atıldılar. 27 Haziran’da, tutuk evine bir kalabalık saldırdı. Joseph altı kurşunlu tabancasına davrandı. Diğerleri ise değneklerini aldılar. Kalabalık merdivenlerden çıkarken Hyrum vurularak öldürüldü. Joseph silahını ateşledi. Ancak odada güvenliklte olmadığını ve kalabalığın özellikle kendi peşinde olduğunu gördüğünde pencereye koştu. Üç kurşunla vurularak öldürüldü.

‘İsa Mesih’in Son Zaman Azizleri Topluluğu’ Missouri’de yeniden organize oldu ve 1860 yılında resmen açıldı. Topluluk o tarihten beri Joseph Smith’in soyundan gelen kişiler tarafından yönetilmektedir. Son Zaman Azizleri ve yeniden organize olan Missouri toplulukları arasında bazı temel öğreti farkları vardır. Üstelik, birbirinden farklı yüz kadar küçük mormon tarikati mevcuttur.

Bu tarih kısmı, günümüzdeki birçok Mormon’un bildiği şekilde yazılmıştır. Ancak ilk görümün altı farklı uyarlaması, levhaları bulup çevirmeye ilişkin on iki ayrı öykü, levhaları görenlerin de çeşit çeşit tanıklıkları vardır. Bunlar, Joseph Smith’in görümleri ve öğretileri hakkında ciddi sorulara neden olmaktadır. Mormonlar Joseph’in iddialarını yalnızca dua yoluyla bilgelik isteyerek değil, ciddi bir tarihsel araştırma yaparak incelemelidirler. Çünkü Tanrı’dan gelen gerçek bir tanıklık ile tarihsel gerçekler asla birbirleriyle çelişmiyeceklerdir.